Có phải người giàu thông minh hơn?

Người giàu nhất thế giới không hẳn là người thông minh nhất. Ảnh: Reuters.

Trên thực tế, sự thông minh là yếu tố dự đoán tốt nhất cho cả thành tích học tập và hiệu suất công việc. Và thành công trong học tập, nghề nghiệp cũng dự báo khá tốt về mức thu nhập. Nhưng đó không phải là toàn bộ câu chuyện.

Không phải tất cả người thông minh đều tìm kiếm sự giàu có, họ khao khát kiến ​​thức nhiều hơn. Một số người có thể chọn công việc với mức lương tương đối thấp nhưng được bổ trợ về mặt kiến thức, chẳng hạn kiến ​​trúc, kỹ thuật hoặc nghiên cứu.

Theo The Conversation, một nghiên cứu gần đây của Thụy Điển cho thấy điểm kiểm tra nhận thức của 1% người có thu nhập cao nhất không khác biệt đáng kể so với điểm của những người kiếm được ít hơn.

Hai loại trí thông minh

Nhưng trí thông minh gia tăng sự giàu có ở mức độ nào? Trước khi đi sâu vào bằng chứng, chúng ta phải làm rõ ý nghĩa của các nhà nghiên cứu về trí thông minh.

Trí thông minh có thể được định nghĩa là khả năng thực hiện thành công một loạt bài kiểm tra nhận thức. Và điều này dường như được liên kết với nhau. Nếu ai đó giải quyết tốt bài kiểm tra nhận thức cụ thể, họ có thể sẽ thực hiện tốt trong các bài kiểm tra khác.

Tuy nhiên, trí thông minh không phải là "tính trạng nguyên khối". Trên thực tế, nó bao gồm ít nhất hai phần chính: Trí thông minh linh hoạt và trí thông minh kết tinh.

Trí thông minh linh hoạt khai thác các cơ chế nhận thức cốt lõi, chẳng hạn tốc độ xử lý tác nhân kích thích, dung lượng bộ nhớ và lý luận trừu tượng. Ngược lại, trí thông minh kết tinh đề cập đến những kỹ năng được phát triển trong môi trường xã hội, chẳng hạn đọc, viết, tính toán, kiến ​​thức về chủ đề cụ thể.

Sự giàu có tác động lên yếu tố giáo dục, từ đó giúp một người có thể thành công hơn nhưng đó không phải là tất cả. Ảnh: CGTN.

Sự khác biệt này quan trọng vì hai loại trí thông minh phát triển theo cách khác nhau. Trí thông minh linh hoạt có thể được di truyền, không thể tăng cường và giảm khá nhanh theo tuổi tác. Ngược lại, trí thông minh kết tinh tăng lên trong giai đoạn tuổi trưởng thành và chỉ bắt đầu suy giảm sau khoảng 65 tuổi.

Tuy nhiên, trí thông minh linh hoạt giúp xây dựng trí thông minh kết tinh. Trí tuệ linh hoạt thể hiện khả năng thu thập, xây dựng thông tin của bộ não. Điều này có nghĩa nếu có kỹ năng suy luận sắc bén, bạn sẽ xử lý thông tin mới một cách nhanh chóng. Bạn sẽ tích hợp thông tin mới và cũ một cách chính xác. Cuối cùng, điều này góp phần vào sự thành công trong học tập, tài chính của bạn.

Giáo dục là một yếu tố

Một nghiên cứu định lượng xác định càng có nhiều năm đi học, chỉ số thông minh càng cao. Điều quan trọng, sự cải thiện này bắt nguồn từ việc đào tạo các kỹ năng cụ thể hơn là nâng cao khả năng trí tuệ chung. Vì vậy, trường học dạy cho bạn những điều hữu ích để đạt được thành công trong nghề nghiệp lẫn thực hiện các bài kiểm tra trí thông minh.

Không có gì ngạc nhiên khi giáo dục bị ảnh hưởng bởi địa vị kinh tế - xã hội của gia đình. Ví dụ, con cái trong gia đình giàu có thường có thể theo học các trường chất lượng cao, thuê gia sư về kèm cặp, từ đó có được sự khác biệt lớn về thu nhập trong tương lai.

Tất nhiên, tình trạng kinh tế - xã hội của gia đình không chỉ tác động lên giáo dục. Sự kế thừa và mạng lưới xã hội là hai trong số những cơ chế rõ ràng nhất. Điều này đặc biệt đúng đối với các doanh nhân - những người mà mối quan hệ, khả năng đầu tư là nền tảng cho sự thành công trong kinh doanh.

Vai trò của may mắn

Trí thông minh, giáo dục và địa vị kinh tế - xã hội đều ảnh hưởng đến thu nhập của một người. Tuy nhiên, những yếu tố này không thể giải thích đầy đủ cho sự khác biệt về mức độ giàu có của từng cá nhân. Trên thực tế, một nghiên cứu gần đây cho thấy may mắn có tác động đáng kể.

Sự phân phối trí thông minh (bên phải) và sự giàu có. Lưu ý, dữ liệu này được mô phỏng nhằm giải thích cho mối liên hệ giữa hai khía cạnh này. Ảnh: Giovanni Sala, Fernand Gobet.

Nghiên cứu nhấn mạnh sự phân phối thống kê của giàu có khác với sự phân phối của trí thông minh.

Trí thông minh được “phân phối chuẩn" với hầu hết cá nhân ở mức trung bình. Ngược lại, sự giàu có theo "phân phối pareto" - công thức cho thấy 80% sự giàu có của một quốc gia chỉ nằm trong tay 20% dân số. Điều này có nghĩa một mình trí tuệ không thể giải thích được sự chênh lệch giữa người giàu và người nghèo trong xã hội.

Nghiên cứu này không hạ thấp vai trò của trí thông minh hay tài năng nói chung, bởi có khả năng trí tuệ tốt sẽ nâng cao cơ hội làm giàu. Tuy nhiên, trí thông minh không đảm bảo cho sự giàu có. Hơn nữa, một loạt yếu tố may mắn có thể biến những cá nhân bình thường thành người có thu nhập cao.

Việc tận dụng may mắn sẽ mang lại cho chúng ta nhiều cơ hội. Tất nhiên, nhiều người chỉ đơn thuần kiếm tiền từ việc thừa kế. Bất kể thế nào, vận may lớn nhỏ đều bắt nguồn từ việc sử dụng thông minh các nguồn lực mà chúng ta may mắn có được, dù đó là trí tuệ, giáo dục hay kinh tế xã hội.