 |
| Lực lượng cứu hộ tìm kiếm những người sống sót dưới đống đổ nát sau trận động đất ở Diyarbakir, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Reuters. |
Các chuyên gia cho biết có nhiều yếu tố khiến trận động đất mạnh xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria vừa qua trở nên đặc biệt nguy hiểm đến vậy, như thời gian, vị trí, đường đứt gãy, kết cấu hạ tầng yếu kém...
Theo tờ JapanTimes, hơn 4.300 người đã thiệt mạng trong trận động đất mạnh 7,8 độ richter gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Dự kiến, con số thiệt hại còn tăng nữa.
Trận động đất này gây tàn phá đến vậy vì nó được đánh giá là trận động đất mạnh nhất xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ kể từ năm 1939 và lại xảy ra ở một khu vực đông dân cư, khoảng 2 triệu người.
Theo phân tích của Roger Musson, tác giả sách The Million Death Quake, cộng tác viên nghiên cứu của British Geological Survey, một lý do khác được các chuyên gia đề cập là thời gian xảy ra động đất - 4h17, khi ấy phần đông dân cư vẫn còn đang ngủ.
Tác giả của cuốn sách The Million Death Quake cho biết kết cấu các tòa nhà ở đây cũng "không phù hợp với một khu vực dễ bị động đất lớn”.
Ngoài ra, ông chỉ ra là đường đứt gãy của trận động đất gần đây tương đối nhẹ nhàng, có thể đã khiến người dân chủ quan.
Động đất lớn do năng lượng tích tụ từ lâu
Đất nước Thổ Nhĩ Kỳ nằm ở một trong những khu vực có nhiều động đất nhất thế giới. Năm 1999, một trận động đất dọc theo đường đứt gãy Bắc Anatolian ở vùng Duzce phía bắc Thổ Nhĩ Kỳ đã giết chết hơn 17.000 người.
Nhưng trận động đất mới đây lại xảy ra ở phía bên kia của đất nước, dọc theo đường đứt gãy Đông Anatolia.
 |
| Sách The Million Death Quake. Ảnh: Amazon. |
Musson cho biết trong vòng hơn 2 thế kỷ nay, đường đứt gãy Đông Anatolia đã không xảy ra trận động đất mạnh đến 7 độ richter. Vì vậy nhiều người đã “xem nhẹ mức độ nguy hiểm” của động đất.
Musson cũng đưa ra giả thuyết rằng vì đá quá lâu chưa có một trận động đất lớn như vậy, "khá nhiều năng lượng" đã tích tụ lại, khiến cho trận động đất lần này xảy ra dữ dội. Sức tàn phá của những cơn dư chấn sau trận động đất hôm 6/2 cũng củng cố cho giả thiết này.
Musson cho rằng trận động đất vừa qua gần giống trận động đất 7,4 độ richter ở cùng khu vực vào ngày 13/8/1822.
Ông cho biết trận động đất năm 1822 đã gây thiệt hại lớn, phá hủy toàn bộ thị trấn, thương vong lên đến hàng chục nghìn người. Dư chấn của trận động đất vẫn xảy ra liên tục trong vòng 6 năm sau đấy.
Tâm chấn của trận động đất hôm 6/2 tương đối nông - khoảng 17,9 km.
Theo Muson, mảng kiến tạo, trong quá trình dịch chuyển từ Ả Rập sang phương Bắc, đã "quét qua Thổ Nhĩ Kỳ".
"Các mảng kiến tạo va vào nhau, giải phóng năng lượng dưới dạng sóng dọc theo đường đứt gãy là nguyên nhân của trận động đất lớn như vậy".
Musson nhấn mạnh rằng tâm chấn của một trận động đất như vậy không quan trọng bằng việc vết đứt gãy kéo dài bao xa dọc theo đường đứt gãy - trong trường hợp này là khoảng 100 km.
Ông nói: “Điều này có nghĩa là bất cứ nơi nào trong vòng 100km dọc theo đường đứt gãy đều nằm ngay trong vùng chịu cơn địa chấn".
Cơ sở hạ tầng "chắp vá"
Carmen Solana, nhà nghiên cứu núi lửa tại Đại học Portsmouth của Vương quốc Anh, cho biết vì không thể dự đoán được động đất nên cách để đối phó tốt nhất là ở những khu vực nhiều động đất, cần xây những tòa nhà kiên cố, chống rung.
Bà nói thêm: "Thật không may, cơ sở hạ tầng ở Nam Thổ Nhĩ Kỳ và đặc biệt là ở Syria còn chắp vá".
Bill McGuire, một nhà nghiên cứu về núi lửa tại Đại học College London, cho rằng “ở Syria, nhiều công trình đã bị suy yếu sau hơn một thập kỷ chiến tranh”.
Để đối phó với trận động đất năm 1999, năm 2004, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua điều luật yêu cầu tất cả công trình xây dựng mới phải đáp ứng được tiêu chuẩn chống động đất hiện đại.
Sau một trận động đất tấn công bờ biển Aegean vào năm 2020 khiến 114 người thiệt mạng, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã coi việc xây dựng bền vững trở thành ưu tiên quốc gia.
Sau thảm họa gần đây, Joanna Faure Walker, người đứng đầu Viện Giảm thiểu Thiệt hại do thảm họa tại Đại học College London, đã kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ kiểm tra xem luật pháp có được tuân thủ hay không.
Bà cũng kêu gọi chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ xem xét khả năng cải tạo các tòa nhà cũ, đảm bảo sự an toàn trước nguy cơ động đất.
