Tỉnh có nhiều người mắc sốt rét ở Việt Nam

Bệnh sốt rét vẫn là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng. Ảnh: TLB.

Chia sẻ nhân ngày Thế giới phòng chống bệnh sốt rét, TS.BS Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, cho biết bệnh sốt rét vẫn là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng, đặc biệt ở các nước thu nhập thấp và trung bình.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), châu Phi vẫn là khu vực có tình hình sốt rét nặng nhất, ước tính khoảng 233 triệu bệnh nhân sốt rét, chiếm 94% bệnh nhân sốt rét toàn cầu.

Khu vực Tây Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, năm 2022 có khoảng 1,9 triệu bệnh nhân sốt rét, tăng 23% so với năm 2021.

Số ca sốt rét đang tăng

TS.BS Hoàng Minh Đức cho hay trong năm 2023, số bệnh nhân sốt rét còn 448 ca. Hai tỉnh đứng đầu là Khánh Hòa với 208 bệnh nhân sốt rét và Lai Châu với 93 bệnh nhân sốt rét. Một số tỉnh có số lượng bệnh nhân sốt rét cao, kể cả các tỉnh đã loại trừ bệnh này như Hà Nội, Nghệ An, TP.HCM.

Từ đầu năm đến nay, cả nước phát hiện tổng số 130 bệnh nhân sốt rét, tăng 128% so với cùng kỳ. Trong đó, tập trung tại tỉnh Khánh Hòa là 86 bệnh nhân sốt rét, chiếm 66% số ca nhiễm của cả nước.

Theo TS.BS Hoàng Đình Cảnh, Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung Ương, lộ trình loại trừ bệnh sốt rét tại Việt Nam cũng được Bộ Y tế phê duyệt và Ban Chấp hành Trung đã khẳng định Việt Nam sẽ loại trừ loài sốt rét vào năm 2030.

Tuy nhiên, để loại trừ được bệnh sốt rét, tất cả ca bệnh, ổ bệnh phải được điều tra, xét nghiệm chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và xử lý muỗi bằng phun tồn lưu, tẩm màn hóa chất và truyền thông cho người dân.

TS.BS Hoàng Đình Cảnh, Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung Ương. Ảnh: TLB.

"Việc chẩn đoán xét nghiệm ở tuyến cơ sở cũng gặp khó khăn do không có điểm kính hiển vi hoặc có kính nhưng xét nghiệm viên lâu ngày không nhìn thấy ký sinh trùng sốt rét, kỹ năng phát hiện cũng giảm dần", ông Cảnh nói.

Khó khăn

Theo bác sĩ Cảnh, phòng chống sốt rét là những công việc thầm lặng, chủ yếu tại địa bàn vùng sâu, vùng xa, trên rừng, rẫy đi lại rất khó khăn, nguy hiểm. Cán bộ y tế có nơi phải đi bộ nhiều ngày đường mới đến khu có ổ dịch, tiếp xúc đồng bào dân tộc thiểu số.

"Việt Nam là nước nhiệt đới, nhiều rừng núi nên vecto gây bệnh phát triển, khó kiểm soát, khó tiêu diệt, nhất là trong rừng, rẫy. Nước ta còn trên 6 triệu dân sống trong vùng sốt rét lưu hành. Sốt rét ngoại lai đang có xu hướng tăng, nhất là sốt rét từ người đến từ châu Phi", bác sĩ Cảnh cho hay.

Ông cũng thông tin về hiện tượng muỗi kháng hoá chất. Việc quản lý dân di biến động cũng rất phức tạp, ngành y tế không thể đảm đương được, cần có sự tham gia của chính quyền địa phương, ban ngành đoàn thể.

Chuyên gia nhấn mạnh điểm khó khăn là nhân lực và kinh phí trong phòng chống sốt rét bị cắt giảm, các tổ chức quốc tế cũng giảm dần kinh phí khi dịch giảm. Điều này dẫn đến khoảng trống thiếu hụt nguồn lực tài chính cho công tác giám sát véc-tơ và giám sát ca bệnh.

Chúng ta có nguy cơ sốt rét quay trở lại khi xuất hiện ca bệnh ngoại lai hoặc thể ẩn (asymtomatic) phát bệnh lây thành dịch do không được phát hiện sớm và xử lý thụ động.

Bên cạnh đó, hệ thống cán bộ cơ quan phòng chống sốt rét còn thiếu về số lượng và yếu, nhất là tuyến huyện, xã. Ngay tại CDC tuyến tỉnh cũng chỉ có một khoa phòng chống Ký sinh trùng với khoảng 5-7 người. Tuyến huyện, xã không đủ người để giám sát chủ động véc-tơ, điều tra ca bệnh, ổ bệnh và truyên truyền, vận động.

Vi khuẩn sốt rét soi dưới kính hiển vi. Ảnh: BVCC.

Đội ngũ cán bộ tuyến cơ sở cũng thường xuyên thay đổi, do đó việc nắm bắt công việc cũng cần có thời gian tiếp cận, cập nhật kiến thức.

Giải pháp

Theo Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, để khống chế, thu hẹp địa bàn có dịch và tiến tới loại trừ sốt rét trên toàn quốc, chúng ta cần tập trung đẩy mạnh các giải pháp:

- Đảm bảo cho người dân, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ chẩn đoán, điều trị bệnh sốt rét kịp thời đối với cảc cơ sở y tế công lập và tư nhân. Người dân trong vùng nguy cơ được bảo vệ bằng các biện pháp thích hợp phòng chống muỗi sốt rét.

- Đẩy mạnh tuyên truyền dưới nhiều hình thức phù hợp để nâng cao kiến thức và hành vi của người dân. Áp dụng các kết quả nghiên cứu khoa học, biện pháp mới và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phòng chống và loại trừ sốt rét.

- Quan tâm đầu tư nguồn lực từ địa phương, trong nước và thu hút đầu tư quốc tế, điều phối có hiệu quả hoạt động phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét tại các địa phương. Bên cạnh đó, quan tâm hỗ trợ, động viên, khuyến khích nhân viên y tế, nhân viên xã hội làm công tác phòng chống sốt rét...